ΚΡΟΥΣΙΣ (η) :
Περιοχή της αρχαίας Μακεδονίας στη δυτική Χαλκιδική η οποία πήρε το όνομά της από τους Κρουσαίους, φύλο Θρακικό. Αναφέρεται κι απ’ τον Θουκυδίδη : «είχον δε τινάς ού πολλούς πελταστάς εκ της Κρουσίδος γης καλουμένης».
Η Κρουσίς ή Κρουσαία ή Κρουσιάς, πήρε το όνομά της από τον Κρουσέα, γιό του Μύγδονα. Κατά τον Διονύσιο τον Αλικαρνασέα ωστόσο οι Κρουσαίοι ήταν Θρακικό έθνος που κατοικούσε στη χερσόνησο της Παλλήνης, τη σημερινή Κασσάνδρα.
Η Κρουσίς αναπτυσόταν ανατολικά του Ανθεμούντα κι εκτεινόταν από το ακρωτήριο Αιναίον, (το Μεγάλο Έμβολο) ως την Αντιγόνεια, (τον σημερινό Άγιο Παύλο).
Πόλεις της ήταν : η Αίνεια, η Σμίλα, η Κάμψα, η Γεγωνυίς Λίσσα, η Κάμβρεια κι η Λίπαξος.
(πηγές : επιτομές του Ζ βιβλίου των Γεωγραφικών του Γνάιου Πομπηίου Στράβωνος - 67 πΧ – 25 μΧ)
Μυγδονία : (γη με πολύ νερό) : επαρχία της αρχ. Μακεδονίας
Αίνεια : Πόλη (στην τούμπα της σημερινής Μηχανιώνας) που έκτισε ο Αινείας (βασιληάς της Τροίας, γιός του Αιγίστου) αφού νικήθηκε απο τους Αχαιούς και πήρε το δρόμο για το Λάτιο (Ιταλία). Έμεινε για καιρό στην περιοχή και πάντρεψε και την κόρη του Ανθεμούντα στην περιοχή. (εξ ου και πόλη Ανθεμούντα = Γαλάτιστα)
Ανθεμούντα : κόρη του Αινεία που παντρεύτηκε στην περιοχή της σημερινής Γαλάτιστας και πήρε το όνομά της η περιοχή και ο ποταμός που περνούσε απο κεί και χυνόταν στο μέρος όπου σήμερα είναι το αεροδρόμιο Μακεδονία. (Ανθεμούντας).
Λιμόρι : (lemures, μνημούρι, λιμούρι) : Περιοχή νότια της Αίνειας όπου βρέθηκαν πολλοί κιβωτιόσχημοι τάφοι της αρχαϊκής εποχής.
Προϊστορικά χρόνια : Οι οχτώ τούμπες (γήλοφοι) αποδεικνύουν οτι η περιοχή κατοικήθηκε απο τότε (γάλλος αρχαιολόγος Leon Rey 1917)
Τούμπες Μετοχίτικες (Κριτσιανά) : Βρέθηκαν όστρακα της υστερομυκηναϊκής περιόδου
Ελληνιστική περίοδος (332 – 48 π.χ.) : Κατά τον Ηρόδοτο (κατάλογοι Αθηναϊκής Συμμαχίας) ήταν γνωστές οι κάτωθι πόλεις στην περιοχή Κρουσσίς γή.
1. Αίνια ή Αίνεια : Αρχαία Μυγδονική πόλη ιδρυθείσα μετά τον Τρωϊκό πόλεμο απο τον ήρωα της Τροίας Αινεία, γυιό του Αιγίστου. (1000 π.Χ.)
2. Σμίλα : Αναφέρεται απο τον Ηρόδοτο σαν μια απο τις αρχαιότερες πολίχνες της Μυγδονικής Κρουσσίδας.
3. Σκάψα ή Κάψα : Εντάχθηκε στο συνοικισμό της Θεσ/νίκης απο τον Κάσσανδρο το 315 π.χ. Αναφέρεται επίσης και στους φορολογικούς καταλόγους της Αθηναϊκής συμμαχίας
4. Γίγωνος : Αναφέρεται στους φορολογικούς καταλόγους της Αθηναϊκής συμμαχίας απο τον Θουκιδίδη και τον Ηρόδοτο. Τόπος που στρατοπέδευσαν οι Αθηναίοι με τους συμμάχους τους, το 432 π.Χ. κινούμενοι από ξηράς και θάλασσας, από την Πύδνα προς την Ποτίδαια. (σημ. με 70 τριήρεις)
5. Αίσα - 6. Κώμβρεια - 7. Λίπαξος - 8. Κίθας - 9. Τίνδη
